معرفی مبحث هفتم مقررات ملی ساختمان

هدف این مبحث تعیین حداقل ضوابط و مقررات برای طراحی بخش ژئوتکنیک ساختمان ها است، به طوری که ایمنی کافی در ساختمان ها تامین شود و شرایط بهره برداری مطلوب در طول عمر آن ها حفظ گردد. رعایت ضوابط و مقررات این مبحث در کلیه ساختمان ها و سازه های موضوع مقررات ملی ساختمان الزامی است. ابنیه فنی مانند پل ها و سدها و سازه نیروگاه ها مشمول مقررات این مبحث نمی شوند ولی رعایت آن ها به صورت غیر الزامی توصیه می شود.

معرفی مبحث هفتم مقررات ملی ساختمان:

نام کتاب: ژئوتکنیک و مهندسی پی

تهیه کننده: دفتر مقررات ملی ساختمان

سال آخرین ویرایش: 1400

تعداد صفحات: 102

لازم به ذکر است تا کنون نام مبحث هفتم « پی و پی سازی» بوده است ولی از این به بعد به نام « ژئوتکنیک و مهندسی پی » تغییر نام داده است.

عناوین:

۱-۷- کلیات
۱-۱-۷ هدف
۲-۱-۷- دامنه کاربرد
۳-۱-۷- تعاریف
۱-۳-۱-۷- پی
۲-۳-۱-۷ خاکریزی مهندسی
۳-۳-۱-۷- سازه‌های نگهبان
٧-١-٣-٤- شناسایی ژئوتکنیکی
۵-۳-۱-۷- داده‌های ژئوتکنیکی
٧-١-٣-٦- اطلاعات ژئوتکنیکی
۷-۳-۱-۷- گمانه
۸-۳-۱-۷- طراحی ژئوتکنیکی
۹-۳-۱-۷- زمین مناسب
۱۰-۳-۱-۷ – لایه‌بندی پیچیده
۱۱-۳-۱-۷- ساختمان‌های با اهمیت، کم متوسط زیاد و خیلی زیاد

٧-١-٤- روش‌های طراحی
٧-١-٤-١ – روش تنش مجاز
٧-١-٤-٢- روش ضرایب بار و مقاومت (LRFD)
٧-١-٤-٢-١- حالت حدی مقاومت
٧-١-٤-٢-٢- حالت حدی بهره برداری
٧-١-٤-٣- روش‌های عملکردی
۷-١-٤-٣-١- تحليل
۷-١-٤-٣-٢- آزمایش
٧-١-٤-٣-٣- تهیه مدارک

۲-۷- ملاحظات طراحی و شناسایی ژئوتکنیکی زمین
۱-۲-۷ اهداف شناسایی ژئوتکنیکی
۲-۲-۷-بررسی‌های ژئوتکنیکی بررسی
۳-۲-۷- الزامات بررسی‌های ژئوتکنیکی
۱-۳-۲-۷- الزامات بررسی‌های مقدماتی
۲-۳-۲-۷- الزامات بررسی‌های طراحی
۱-۲-۳-۲-۷- شناسایی‌های لازم در مرحله بررسی طراحی
۲-۲-۳-۲-۷- حفاری و نمونه برداری خاک
۳-۲-۳-۲-۷- آزمون‌های آزمایشگاهی
٤-٢-٣-٢-٧ آزمون‌های برجا
۵-۲-۳-۲-۷- گزارش بررسی‌های طراحی
۱-۵-۲-۳-۲-۷- گزارش عملیات مطالعات ژئوتکنیکی
٧-٢-٤- سایر ملاحظات طراحی ژئوتکنیکی
٧-٣-٤-١- ملاحظات بارگذاری
٧-٢-٤-٢- الزامات بررسی‌های کنترلی
٧-٣-٤-٣- ملاحظات دوام

۳-۷- گودبرداری و پایش
۱-۳-۷ هدف
۲-۳-۷ تعاریف
۳-۳-۷- ملاحظات کلی
٧-٣-٤- تحلیل تغییر شکل گود و سازه‌های مجاور
۵-۳-۷- تغییر شکل‌های مجاز
٧-٣-٦- زهکشی
۷-۳-۷- پایش و کنترل
۱-۷-۳-۷- اهداف ابزارگذاری و پایش
۲-۷-۳-۷-برنامه پایش
۳-۷-۳-۷- ابزار پایش
٧-٣-٧-٤- مسئولیت ،طراحی، اجرا و نظارت پایش

-٧-٤ پی سطحی
٧-٤-١ هدف
۲-۴-۷- ملاحظات طراحی پی‌های سطحی
٧-٤-٣- ظرفیت باربری پی‌های سطحی
٧-٤-٤- مقادیر نشست مجاز
٧-٤-٥- روش‌های طراحی پی سطحی
٧-٤-٥-١ – روش تنش مجاز
٧-٤-٥-٣- روش ضرایب بار و مقاومت
٧-٤-٥-۴- ملاحظات لرزه ای در طراحی پی های سطحی
۶-۴-۷-پی‌های انعطاف پذیر
٧-٤-٧- ملاحظات اجرایی بی‌های سطحی

-۵- سازه‌های نگهبان
۱-۵-۷- دامنه کاربرد و هدف
۲-۵-۷ انواع سازه‌های نگهبان
۳-۵-۷- پایداری انواع سازه‌های نگهبان
۱-۳-۵-۷- حالت‌های حدی دیوارهای صلب وزنی
۲-۳-۵-۷- حالت‌های حدی دیوارهای انعطاف پذیر مهار شده
۳-۳-۵-۱- حالت‌های حدی دیوارهای خاک مسلح
٧-٥-٤- ملاحظات طراحی و ساخت

-۵-۵- فشار خاک
۱-۵-۵ کلیات
۲-۵-۵-۷- تعیین فشار خاک در حالات مختلف
۱-۲-۵-۵-۷- فشار خاک در حالت سکون
۲-۲-۵-۵-۷- فشار محرک و مقاوم خاک
۳-۲-۵-۵-۷- فشار خاک در خاکریز متراکم شده
٧-٥-٥-٣-٤- فشار حالت رک و مقاوم در شرایط دینامیکی محرک
٧-٥ -٥-٣-٥- تعیین فشار خاک در پشت دیوار
٧-٥-٦- فشار آب
۷-۵-۷- روش‌های طراحی سازه‌های نگهبان
۱-۷-۵-۷- روش تنش مجاز
۱-۱-۷-۵-۷- حداقل ضرایب اطمینان دیوارهای صنب
۲-۱-۷-۵-۷- حداقل ضرایب اطمینان دیوارهای انعطاف پذیر سپری
۱-۲-۱-۷-۵-۷- ضریب اطمینان مهار
۲-۲-۱-۷-۵-۷- ضریب اطمینان در برابر بالا زدگی کف
۳-۱-۷-۵-۷- حداقل ضرایب اطمینان دیوارهای خاک مسلح
٧-٥-٧-١-٤- کنترل تغییر شکل
۲-۷-۵-۷- روش ضرایب بار و مقاومت
٧-٥-٧-٢-٤- ضرایب کاهش مقاومت در دیوارهای صلب
۵-۲-۷-۵-۷- ضرایب نیروی مقاوم در دیوارهای انعطاف پذیر
٧-٥-٧-٢-٦- ضرایب کاهش نیروی مقاوم در خاکریزها و شیروانی ها
۷-۲-۷-۵-۷- ضرایب کاهش نیروی مقاوم در دیوارهای خاک مسلح

۸-۵-۷- مهاربندی
٧-٥-٨-١- کلیات
۲-۸-۵-۷- طراحی مهارها
۳-۸-۵-۷- آزمایش مهارها
۱-۳-۸-۵-۷- آزمایش باربری و خزش

۹-۵-۷- خاکریز پشت دیوار

۱۰-۵-۷ – زهکشی و آب بندی دیوارها

٧-٦- پی های عمیق
٧-٦-١ هدف و دامنه کاربرد
۲-۶-۷- مبانی طراحی پی های عمیق
٧-٦-٣- بارهای طراحی
٧-٦-٣-١- ترکیب بارهای وارده
٧-٦-٣-٢- نیروهای تغییر مکان زمین
۱-۲-۳-۶-۷- اصطکاک منفی جدار
۲-۲-۳-۶-۷- بالا زدگی شمع
۳-۳-۳-۶-۷- حرکات جانبی
۴-۶-۷- شمع تحت بار محوری
٧-٦-٤-١- ظرفیت باربری
٧-٦-٤-١-١- روش‌های تعیین ظرفیت باربری شمع
٧-٦-٤-١-۲- استفاده از روابط تحلیلی
٧-٦-٤-١-٣- استفاده مستقیم از نتایج آزمایش‌های برجا
٧-٦-٤-١-٤- استفاده از آزمایش بارگذاری استاتیکی
٧-٦-٤-١-٥- استفاده از آزمایش دینامیکی(WEAP)
٧-٦-٤-١-٦- تحليل معادله موج
٧-٦-٤-١-٧- آزمایش دینامیک شمع (DLT)
٧-٦-٤-٢- نشست شمع‌ها
٧-٦-٤-٣- شمع‌های کششی

٧-٦-٥- شمع‌های تحت بار جانبی
٧-٦-٥-١- ظرفیت باربری جانبی
٧-٦-٥-۲- تغییر مکان جانبی

٧-٦-٦- گروه شمع
٧-٦-٦-١- ظرفیت باربری گروه شمع

٧-٦-٦-٢- نشست گروه شمع
٧-٦-٦-٣- تحليل نیروها در گروه شمع
٧-٦-٦-٤- طراحی گروه شمع

٧-٦-٧- بار مجاز طراحی شمع‌ها
٧-٦-٧-١- روش مقاومت مجاز بارهای عمدتاً بدون (ضریب
٧-٦-٧-٢- روش ضرایب بار و مقاومت

۸-۶-۷- آزمایش‌های بارگذاری شمع
٧-٦-۱-۸- آزمایش‌های بارگذاری استاتیکی
٧-٦-٨-٢- آزمایش‌های بارگذاری دینامیکی
-٧-٦-٨-٣-۳- شمع‌های آزمایشی
٧-٦-٨-٤- شمع‌های اصلی
٧-٦-٨-٥- گزارش آزمایش‌های بارگذاری
٧-٦-٩- طراحی سازه‌ای شمع‌ها
٧-٦-١٠- ملاحظات ساخت و اجرای شمع
٧-٦-١١- ملاحظات شمع‌ها در خاک‌های مستعد روانگرایی و گسترش جانبی

۷-۷- ژئوتکنیک لرزه‌ای
۱-۷-۷- دامنه کاربرد

۲-۷-۷ زلزله طرح و اثرات ساختگاهی
۱-۲-۷-۷- روش آیین‌نامه‌ای
۲-۲-۷-۷- مطالعات ویژه زلزله طرح
۱-۲-۲-۷-۷- تحلیل مخاطره پذیری
۳-۲-۷-۷- تحلیل اثر ساختگاه
۱-۳-۲-۷-۷- تاثیر لایه‌های رسوبی سطحی
-۲-۳-۲-۷-۷- تاثیر توپوگرافی سطحی
۳-۳-۲-۷-۷ تاثیر توپوگرافی عمقی

۳-۷-۷- روانگرایی
-۱-۳-۷-۷- ارزیابی پتانسیل روانگرایی
۱-۱-۳-۷-۷- مرحله اول ارزیابی
-۲-۱-۳-۷- مرحله

محتوای مبحث هفتم:

در مبحث هفتم مقررات ملی ساختمان به داوری مهندسی از تفسیر نتایج آزمایش ها و مشاهدات تاکید بیشتری شده است.

برای رسیدن به نتیجه مطلوب هم تجربه مهندسی نقش اساسی ایفا می کند و
هم مسئولیت مهندس افزایش خواهد یافت.

مبحث هفتم مقررات ملی ساختمان با مفاهیم علمی ژئوتکنیک سر و کار دارد و
در اغلب گرایش های مهندسی عمران کاربرد دارد.

با توجه به آن چه در صنعت مهندسی کشور مرسوم است،
طراحی پی ها و دیوارها معمولا با روش تنش های مجاز انجام می شود.

در این مبحث با معرفی ضرایب اطمینان مناسب، می توان یافته های حالات حدی را با یافته های تنش های مجاز مقایسه کرد و
طراحان می توانند طبق معمول با روش تنش های مجاز همانند همکاران دیگر خود در حرفه مهندسی عمران به روش حالات حدی طراحی انجام دهند.

ارتباط تنگاتنگ این مبحث با سایر مباحث موجود در مقررات ملی ساختمان از ویژگی های مهم آن است.

در این مبحث تمام تلاش متخصصان سازه در کنار کمیته تدوین بر این بوده تا
ضمن محفوظ نگهداشتن مسائل سازه ای، کمترین تناقضی با سایر مباحث مرتبط به آن ایجاد نشود که
همین امر نشانه اهمیت این موضوع است.

 تغییرات اعمال شده در ویرایش جدید این کتاب

بزرگترین تغییر اعمال شده در این ویرایش اضافه شدن یک فصل جدید به کتاب تحت عنوان “ژئوتکنیک لرزه ای” است.

در میان شش فصل موجود در کتاب ویرایش سوم بیشترین تغییرات بر روی فصل دوم با عنوان “ملاحظات طراحی و شناسایی ژئوتکنیکی زمین” اعمال شده است.

در این ویرایش مطالعات ژئوتکنیکی در سه مرحله بررسی های مقدمات، بررسی های طراحی و بررسی های کنترلی تعریف شده که
هر کدام دارای جزییات و زیربخش هایی هست که در ویرایش سال 1392 این تفکیک بندی جزئی وجود نداشت.

در ویرایش سال 1400 به جای عبارت “طراح صاحب صلاحیت” از “متخصص ژئوتکنیک” استفاده شده است که
نمایشگر اهمیت نقش مهندسی ژئوتکنیک در شناسایی زمین و پی سازی است.

معیارها و جداول ذکر شده در این فصل تغییرات بسیار اساسی و حائز اهمیتی داشته اند.

در بقیه فصول این کتاب نیز تغییراتی درباره مفاهیم مختلف به چشم می خورد که در راستای حفظ ایمنی بیشتر اعمال شده اند.

بودجه بندی سوالات آزمون های نظام مهندسی از مبحث هفتم

بر مبنای آن چه در بودجه بندی مبحث هفتم مقررات ملی ساختمان، برای آزمون های نظام مهندسی در سایت دفتر مقررات ملی و کنترل ساختمان وزارت مسکن بیان شده است،

از این مبحث در رشته و گرایش های زیر سوال مطرح خواهد شد:

• رشته عمران زیر بخش های محاسبات، نظارت و اجرا
• معماری زیر بخش های نظارت و اجرا