کتاب مبحث 6 (ششم) مقررات ملی ساختمان

اگر می‌خواهید بدانید چطور می‌شود سازه‌ای طراحی کرد که در برابر بارهای مختلف، از وزن خودش گرفته تا فشار باد، بار برف یا حتی زلزله، پایدار بماند و در‌عین‌حال مقرون‌به‌صرفه هم باشد، پاسخ در مبحث ششم مقررات ملی ساختمان- بارهای وارد بر ساختمان نهفته است. این مبحث، اساس محاسبات و طراحی تمام سازه‌ها در کشور را تشکیل می‌دهد و بدون تسلط بر آن، هیچ نقشه‌ای اعتبار فنی و قانونی نخواهد داشت. تا انتها با ما همراه باشید تا مروری کاربردی بر ساختار و مفاهیم کلیدی مبحث ششم داشته باشیم و بگوییم چرا این کتاب همان مرجعی است که هر مهندسی باید همیشه در کنار خود داشته باشد.

با توجه به آخرین ویرایش آیین‌نامه‌های معتبر دنیا، تغییرات حادث شده در دیگر مباحث مقررات ملی ساختمان و ویرایش چهارم استاندارد ۲۸۰۰ ایران و همینطور پیشرفت‌های علم مهندسی عمران و دستاوردهای پژوهشی و نیز بازخورد مهندسان طراح سازه نسبت به مطالب ویرایش سوم، این ویرایش(ویرایش چهارم در سال ۱۳۹۸)  با دیدگاه بازبینی و به روز رسانی و تکمیل موضوعات بارگذاری تهیه شده است.

معرفی مبحث ششم مقررات ملی ساختمان- بارهای وارد بر ساختمان

مبحث ششم مقررات ملی ساختمان با عنوان «بارهای وارد بر ساختمان»، تمام نیروهایی را که در طول عمر یک ساختمان بر آن اثر می‌گذارند، بررسی می‌کند و نشان می‌دهد چگونه باید این بارها را ترکیب، کنترل و در طراحی لحاظ کنید. در واقع، هدف از این مبحث تعیین چارچوبی دقیق برای محاسبه، تحلیل و طراحی سازه‌ها در برابر انواع بارهاست. این مبحث به مهندسان کمک می‌کند تا ساختمان‌ها را طوری طراحی کنند که در برابر هر نوع عامل طبیعی و انسانی، مانند وزن مرده، بار زنده، باد، برف، زلزله و حتی سیل، پایدار، ایمن و اقتصادی باشد.

مبحث ششم مقررات ملی ساختمان، یکی از منابع اصلی و مهم آزمون نظام مهندسی، به‌ویژه در رشته عمران (صلاحیت‌های محاسبات، نظارت و اجرا) و همچنین در صلاحیت‌های نظارت و اجرا رشته معماری است و تسلط بر آن بر هر کسی که قصد دریافت پروانه اشتغال به کار مهندسی را دارد، الزامی است.

به نقل‌ از دفتر مقررات ملی و کنترل ساختمان :

«مبحث ششم مقررات ملی ساختمان به منظور تأمین ایمنی، بهره‌دهی مناسب و دوام ساختمان‌ها، الزامات مربوط به شناسایی و محاسبه بارهای وارد بر ساختمان را تعیین می‌نماید.»

در ادامه، ساختار و سرفصل‌های این مبحث را معرفی می‌کنیم.

ساختار کلی و فصول مبحث ششم

مبحث ششم در یازده فصل و پنج پیوست تنظیم شده است که هر بخش به نوعی از بارها و الزامات طراحی اختصاص دارد.

فصل اول: کلیات، تعاریف و الزامات مبنا

در فصل نخست، مفاهیم پایه‌ای همچون تعاریف، دامنه کاربرد و الزامات کلی سازه معرفی می‌شوند. این بخش مشخص می‌کند که مبحث ششم برای چه نوع ساختمان‌ها و سازه‌هایی کاربرد دارد و چگونه باید از استانداردهای بین‌المللی و ملی در طراحی استفاده شود. همچنین بر انسجام کلی سازه و رعایت پیوستگی اجزای باربر تأکید می‌کند تا در شرایط بحرانی، هیچ بخش از ساختمان دچار فروپاشی موضعی نشود.

فصل دوم: ترکیب بارها

در این فصل، نحوه ترکیب انواع بارها (ثقلی، جانبی، زلزله، باد و …) در طراحی سازه توضیح داده شده است. مهندسان در این فصل می‌آموزند که چگونه بارهای مختلف را به‌صورت هم‌زمان یا جداگانه در تحلیل سازه لحاظ کنند تا طراحی‌شان مطابق با واقعیت عملکردی ساختمان باشد.

فصل سوم: بار مرده

در این فصل به بررسی وزن اجزای ثابت ساختمان مانند تیرها، ستون‌ها، سقف، دیوار، کف و حتی تأسیسات ثابت پرداخته می‌شود و شامل جدول وزن مخصوص مصالح و روش‌های محاسبه بار مرده برای انواع سازه‌هاست.

فصل چهارم: بارهای خاک و فشار هیدرواستاتیکی

این فصل برای طراحی سازه‌های زیرزمینی، دیوارهای حائل و شالوده‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد و در آن، انواع فشارهای جانبی خاک، فشار هیدرواستاتیکی آب و ضوابط اطمینان در برابر لغزش، واژگونی و برکنش توضیح داده شده است. با مطالعه این بخش می‌توانید طراحی دقیقی برای دیوارهای نگهبان، زیرزمین‌ها و مخازن انجام دهید.

فصل پنجم: بار زنده

در این فصل، بارهای زنده کف‌ها، بام‌ها، پارکینگ‌ها، پلکان‌ها و راه‌روها براساس نوع کاربری ساختمان مشخص شده است. همچنین، ضوابط کاهش بار زنده طبقات و بام‌ها بیان می‌شود تا طراحی اقتصادی‌تر انجام شود.

فصل ششم تا نهم: بارهای سیل، برف، باران و یخ

این چهار فصل به بررسی بارهای محیطی و اقلیمی اختصاص دارند. در فصل ششم (بار سیل) نحوه محاسبه فشار آب، اثرات هم‌زمان خاک و آب و ضریب اطمینان کف‌ها در برابر نیروی شناوری مطرح می‌شود.

فصل هفتم (بار برف) از فصول پرکاربرد و شامل تعیین بار برف مبنا، ضرایب برف‌گیری، شرایط دمایی و نحوه توزیع برف روی بام‌های شیبدار یا مسطح است. در فصل هشتم و نهم هم اثرات باران و یخ، از جمله انباشتگی آب، ضخامت طراحی یخ و اثر باد بر سازه‌های یخ‌زده، تحلیل می‌شوند.

فصل دهم: بار باد

یکی از فنی‌ترین و طولانی‌ترین بخش‌های مبحث ششم، فصل دهم است. در این فصل، مفاهیم سرعت مبنای باد، فشار باد بر ساختمان‌ها و اجزای سازه، ضرایب تندباد و اثر پستی‌وبلندی زمین به‌صورت دقیق تشریح و ضوابط طراحی برای انواع ساختمان‌ها، از مستطیل‌های با بام تخت تا برج‌ها و سازه‌های بلند، با نمودارها و ضرایب عددی مشخص شده‌اند. البته، نحوه کنترل تغییر مکان جانبی و ارتعاشات ناشی از باد در پیوست چهارم تکمیل می‌شود.

فصل یازدهم: بار زلزله

بدون شک، یکی از حیاتی‌ترین فصول مبحث ششم همین فصل است که مهندسان باید توجه ویژه‌ای به آن نشان دهند. در این فصل، ضوابط کلی طراحی لرزه‌ای، نوع زمین، لرزه‌خیزی منطقه، گروه‌بندی ساختمان‌ها از نظر اهمیت و نظم سازه‌ای و در نهایت طراحی سازه برای زلزله طرح، مطرح می‌شود. این فصل، مرجع اصلی مهندسان در طراحی لرزه‌ای است و پایه محاسبات در نرم‌افزارهایی مانند ETABS و SAFE را تشکیل می‌دهد.

پیوست‌ها

مبحث ششم دارای چند پیوست بسیار کاربردی است که مهندسان نباید از آن غافل شوند. این پیوست‌ها ابزار دقیق مهندسان در پروژه‌های خاص، مانند انبارها، برج‌ها یا سازه‌های صنعتی محسوب می‌شوند:

• پیوست ۱: طراحی ساختمان‌ها به روش عملکردی- معیارها و اهداف عملکردی مورد قبول برای اعضا در تحلیل و آزمایش عملکردی سازه‌ها؛
• پیوست ۲: جرم مخصوص مواد و مصالح مختلف- جدول جرم واحد حجم مصالح و اجزای ساختمان جهت محاسبه بار مرده؛
• پیوست ۳: بار زنده کف انبارها؛
• پیوست ۴: ضوابط تکمیلی اثر باد بر سازه‌های بلند؛
• پیوست ۵: تقسیم‌بندی مناطق کشور برای بار برف.

مبحث ششم، شاه‌کلید طراحی ایمن و اصولی ساختمان‌ها است و مهندسان را در مسیر طراحی علمی، اقتصادی و مطابق با استانداردهای بین‌المللی هدایت می‌کند. اگر به‌عنوان مهندس طراح، ناظر یا پیمانکار در پروژه‌های عمرانی فعالیت دارید، خرید نسخه به‌روز کتاب مبحث ششم مقررات ملی ساختمان، تنها داشتن ابزار کارتان نیست، بلکه سرمایه‌گذاری روی آینده حرفه‌ای شما است. برای تسلط کامل بر محاسبات سازه و طراحی ایمن در برابر باد، برف و زلزله، هم‌اکنون نسخه رسمی و به‌روز مبحث ششم مقررات ملی ساختمان را تهیه کنید.

کالای مشابه :  تیترواژه طلایی مبحث 6 (pdf)  و فایل دانلودی مبحث 6 (pdf) 

سوالات متداول درباره کتاب مبحث 6 مقررات ملی ساختمان

۱. این کتاب برای چه خیل مخاطبانی توصیه می‌شود؟
مناسب برای مهندسان برق، طراحان تأسیسات، دانشجویان مهندسی عمران/برق، و داوطلبان آزمون نظام مهندسی است.

۲. چرا مطالعه صرف مبحث کامل کافی نیست؟
این کتاب از جهاتی مانند کاربرد عملی، مثال‌های واقعی، زبان ساده و خلاصه کلیدی موضوع، دید بهتری نسبت به متن خشک و حقوقی مقررات ارائه می‌دهد.

۳. آیا مطابقت با آخرین تغییرات مقررات در آن رعایت شده؟
بله، این کتاب طبق آخرین نسخه رسمی مقررات چهاردهم (تأسیسات برقی) تنظیم شده است.